فراتحلیل رابطه بین طایفه‌گرایی و نزاع دسته‌جمعی با تأکید بر متغیر تعدیل‌گر قومیت

باتوجه‌به رشد تحقیقات در حوزه‌ علوم انسانی و اجتماعی تسلط بر تمام ابعاد یک مسئله تاحدزیادی امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین، محققان به انجام تحقیقات ترکیبی روی آورده‌اند که عصاره‌ تحقیقات موجود در یک موضوع خاص را به روشی منظم برای آنها فراهم می‌کند؛ ازاین‌رو، هدف از پژوهش حاضر، به‌کارگیری روش فراتحلیل برای تحلیل و ترکیب نتایج مطالعات انجام‌شده درباره ارتباط طایفه‌گرایی و نزاع دسته‌جمعی است. برای انجام فراتحلیل حاضر 14 پژوهش مرتبط در سال‌های 1395-1385 انتخاب شده‌اند که هدف آنها ارزیابی ارتباط میان طایفه‌گرایی و نزاع دسته‌جمعی بوده است‌. همچنین، این پژوهش‌ها به روش پیمایشی و با به‌کارگیری ابزار پرسش‌نامه در جوامع آماری متفاوت و برحسب سنجه‌های پایا انجام شده‌اند. در گام نخستِ ارزیابی پژوهش‌های منتخب، فرضیات همگنی و سوگیری‌نکردن انتشار بررسی شده است که یافته‌ها ناهمگنی اندازه اثر و سو‌گیری‌نکردن انتشار مطالعات مدنظر را نشان می‌دهد. در مرحله دوم نیز ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل‌کنندگی متغیر سال پژوهش و قومیت با به‌کارگیری نسخه‌ دوم نرم‌افزار CMA ارزیابی شده است. نتایج نشان می‌دهد اندازه اثر طایفه‌گرایی و نزاع دسته‌جمعی معادل 38/0 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، این میزان تأثیر در حد متوسط ارزیابی می‌شود. همچنین، با در نظر گرفتن قومیت به‌‌صورت متغیر تعدیل‌کننده، ضریب اندازه اثر برای اقوام آذری معادل 481/0 و بیشتر از عرب‌ها با 363/0، لرها با 334/0 و کردها با 330/0 ارزیابی شده است. درمجموع، طبق نتایج پژوهش طایفه‌گرایی با تعدیل‌گری قومیت و گذر زمان تأثیر متفاوتی بر میزان نزاع دسته‌جمعی می‌گذارد.